Met dank aan Kaweh luisterde ik de podcast waarin Jim Dethmer wordt geïnterviewd door Shane Parrish. Jim Dethmer is medeauteur van het boek The 15 Commitments of Conscious Leadership. Het is de podcast waar ik het afgelopen jaar het meest van heb geleerd. Om die kennis goed vast te houden hierbij een samenvatting van de podcast.

Above & below the line

De essentie van het interview is dat je above en below the line kunt zijn in je staat van zijn en je manier van denken.

Boven de lijn ben je open, nieuwsgierig en toegewijd aan het leren.
Beneden de lijn ben je gesloten, defensief en toegewijd aan het hebben van gelijk.

Beneden de lijn

• Beneden de lijn zitten bedreigingen als goedkeuring, controle en veiligheid.
• Beneden de lijn zit de “ik heb gelijk”.
• Beneden zit het leven serieus nemen, fout en schuld, roddelen, rechtvaardigen van gedrag, conflict vermijden of juist aangaan.
• Beneden de lijn zitten te weinig tijd, ruimte, energie of liefde.
• Beneden de lijn zit winnen.

Boven de lijn

• Boven de lijn zit nieuwsgierigheid, luisteren, aanwezig zijn, vragen stellen en dingen die je gelooft in twijfel durven trekken.
• Boven de lijn zit verandering.
• Boven de lijn zit op afstand naar zaken kijken en zien dat ze eigenlijk niet heel belangrijk zijn.
• Boven de lijn zit play/spel.

Zelfbewustzijn

Bewust zijn van hoe je er voor staat is een sleutelvaardigheid. Je kunt zelf werken aan je bewustzijn op twee vlakken, zonder externe tools.

Zelfreflectie

De eerste is zelfreflectie. Zelfreflectie doe je door pauze te nemen. Je moet je bewust kunnen zijn van wat je voelt en kunnen benoemen hoe je je voelt. Dat klinkt eenvoudig, maar vinden we vaak nog steeds lastig. Het gaat ook niet om je intellectuele staat van zijn, maar om je emotionele staat van zijn. Woede, Angst, Verdriet, Blijdschap en Creatief zijn voorbeelden van die emotionele staat.

Je moet hiervoor leren luisteren naar je lijf, dit wordt ook wel body intelligence genoemd. Mindfullness, meditatie, journaling etc. creëren de ruimte voor zelfreflectie en het stellen van vragen aan jezelf.

Evalueer na een gesprek eens “hoe voel ik me”, “waar stopte ik met echt luisteren en waarom”, “waar kreeg ik meer behoefte aan controle, goedkeuring of overleving”.

Feedbackrijke omgeving

Een andere optie is zorgen voor een feedbackrijke omgeving. Een feedbackrijke omgeving zorgt voor feedback van de mensen om je heen.

Belangrijk: bij het ontvangen van feedback is het niet de vraag “is dit waar” maar “hoe is dit waar”. Verhelderende vragen (hoe is dit waar?) mogen dus altijd en zijn heel goed voor een onderlinge relatie.

Wil je een feedbackrijke omgeving dan mag alles. Feedback hoeft dan niet correct te zijn, of constructief of uitvoerbaar. En als iets wat je doet geen 10 is – lees je krijgt een 8 – dan is er dus ruimte voor feedback.

Zelfacceptatie

Als je vervolgens zelfbewust bent van je gedrag – ik snap waarom ik me op een bepaalde manier heb gedragen / uitgelaten – moet je daarna overstappen naar zelfacceptatie.

We zijn vaak veel te kritisch op onszelf.

The antidote to fear is acceptance

“Ik ben OK, wat ik heb gedaan was wellicht OK en wellicht ook niet. En een volgende keer kan ik het beter proberen te doen, maar ik ben OK.”

Motiveren

Vervolgens gaat de podcast verder over motiveren, wat je ook boven en beneden de lijn kunt doen.

Motiveren beneden de lijn

Jim Dethmer begint daarbij over het motiveren van kinderen. Velen van ons hebben onze kinderen gemotiveerd met angst, schuld en schaamte. Uitspraken als “Ik had beter van je verwacht” werken voor de korte termijn, maar laten een giftig residu achter. En het breekt het vertrouwen tussen jou en je kind.

Maar wat voor kinderen geldt, geldt natuurlijk ook voor volwassenen.

Motiveren boven de lijn

De eerste fase boven de lijn is intrinsieke motivatie: doel en roeping (purpose).

De tweede fase is spel. In de spelfase voelt werk als vanzelf. Er is een hoge mate van leren en je gebruikt duurzame oplaadbare energie (play).

De derde en hoogste fase is liefde. Liefde voor wat je doet en de mensen met wie je het doet (love).

Een oud brein in een nieuw decennium

Nou komen onze emotionele reacties (zie Zelfreflectie) uit een heel oud deel van ons 2 miljoen jaar oude brein. Levensbedreigende reacties hebben we zelden, maar reacties op schading van ons ego zitten in het gelijke spectrum en brengen je beneden de lijn.

Gevoelens duren 90 seconden

Gevoelens of emoties die met die emotionele reactie gepaard gaan, hebben een bijzondere eigenschap. Een reactie is chemisch en duurt 90 seconden. Die 90 seconden is een constatering van Jill Bolte Taylor. Zij is neuroanatomiste gespecialiseerd in postmortaal onderzoek van het menselijk brein. In 2008 heeft ze een TED talk over dit onderwerp gegeven.

Jill Bolte Taylor zegt in haar boek:

“Once triggered, the chemical released by my brain surges through my body and I have a physiological experience. Within 90 seconds from the initial trigger, the chemical component of my anger has completely dissipated from my blood and my automatic response is over.”

Daarna wordt het een mood. En laten we eerlijk zijn: die kan seconden, weken of zelfs maanden duren. Maar die mood is wel meer controleerbaar. Er kan zelfs gezegd worden dat alles wat er daarna dus gebeurt, een keuze van de persoon is (maar dat vind ik wel heel makkelijk gezegd).

Interessant daarbij is een uitspraak van Paul King.

“At the slow end of the spectrum, feelings such as sadness can blend into depression or grief which might persist for months. Where does ’emotion’ end and ‘mood’ begin?”

Hij doet ook nog een andere mooie observatie:

“Emotions are also more contextual than we often realize. Take, for example, a couple in the middle of an angry fight when the phone rings. Upon answering the phone, the person might be cheery and upbeat, even laugh at a joke, before hanging up and resuming the fight. The same thing often happens when parents switch between interacting with a child and another adult – being upset or not upset at either one.”

De primaire emotionele reactie is dus chemisch. De mood die daarna ontstaat is wellicht meer stuurbaar, wat ook wel blijkt uit het feit dat deze contextueel is.

Het lijf brengt het samen (body intelligence)

Als je wilt luisteren naar hoe je je voelt, is het je lijf dat je hier een antwoord op geeft. Een voorbeeld. Ik zit op de fiets en word afgesneden door een auto. IQ: dit moet je niet doen, emotie: boos. Waar merk ik die reactie: in mijn lijf.

Er zijn 5 statussen van emotioneel zijn:
Woede, Angst, Verdriet, Blijdschap en Creatieve energie. Al deze zaken voel je in je lijf.

Als je op dingen reageert dan doe je dat vaak vanuit je IQ en je EQ, vaak onbewust geladen door de BQ. Het is handig om BQ (luisteren naar je lijf) bewust toe te voegen.

• IQ: intellect (hoofd)
• EQ: emotionele intelligentie (hart)
• BQ: lichaamsintelligentie (verbinding)

Je lijf verbindt daarbij eigenlijk je hoofd met je hart.

Take a breath of awareness

Wat je daarbij helpt is “a breath of awareness”. Letterlijk diep inademen, luisteren naar je lijf (voelen) en daarna je reactie bepalen.

Stel je voor, je zit in een gesprek en je voelt dat een opmerking frustratie oproept, dan kun je na “a breath of awareness” beslissen wat je wilt doen. Je kunt er daarbij ook voor kiezen om uit te spreken wat het met je doet, zoals “Ik voel dat deze opmerking frustratie bij mij oproept”. Je kunt daarna samen onderzoeken of bij jezelf onderzoeken hoe dit komt. Dit leidt daarmee naar een heel ander gesprek dan reageren vanuit frustratie (beneden de lijn).

Je maakt na “a breath of awareness” een actieve, bewuste keuze over je reactie en bent daarmee verantwoordelijk voor je eigen ervaring.

Levensattitude

Om verder in te gaan op ervaringen komt ook levensattitude in het gesprek naar voren. Jim Dethmer onderscheidt daarin 3 standaard modus operandi:

• slachtoffer;
• schurk (beschuldigen, oordeel, kritiek) en
• held (om te redden, tijdelijk opheffen van ongemak).

Slachtoffer, ‘het leven overkomt me’ is de meest voorkomende. Mijn geluk (en ongeluk) is afhankelijk van de externe omstandigheden en voorwaarden. Dat betekent niet dat je in de slachtofferrol ongelukkig bent. Het betekent dat je er geen bewuste controle over voert of bewust keuzes in maakt.

Schurk en held komen vooral voor in reacties op situaties.

Als je van beneden de lijn naar boven de lijn gaat, ga je van slachtofferbewustzijn, naar scheppersbewustzijn. In deze stand kies je zelf. Het is een actieve, bewuste keuze om verantwoordelijk te zijn voor je eigen ervaringen.

Vertrouwen

Het gesprek gaat ook over vertrouwen en het nemen van beslissingen.

“Wanneer het vertrouwen in relaties, teams en organisaties laag is, beginnen mensen zich in te houden en wanneer mensen zich inhouden, worden beslissingen veel minder effectief en raken ze vertroebeld. We noemen ze modderig. Dus ze worden langzamer, en er worden verkeerde beslissingen genomen.”

Empathie

Als ik mijn emoties kan beschrijven en voelen, dan kan ik me ook inleven in de gevoelens van anderen. Die empathie draagt bij aan vertrouwen.

Afspraken

Integriteit is vervolgens key bij vertrouwen. Wat je zelf kunt doen om die te verhogen, is je afspraken nakomen. In een gemiddelde organisatie komt een leider slechts 40 tot 60% van de afspraken na!

In een gemiddelde organisatie komt een leider slechts 40 tot 60% van de afspraken na!

Als het gaat om afspraken: wees duidelijk over alles wat je wel gaat doen, of niet gaat doen. Hou je aan die afspraken. Heronderhandel over gemaakte afspraken voordat je ze niet nakomt. Iedere afspraak die je niet nakomt, doet afbreuk aan je integriteit.

Als je afspraken niet nakomt, neem daar dan verantwoordelijkheid voor. Controleer of je iets kunt doen om de integriteitsbreuk te herstellen. Let op: excuusjes of uitleg geven waarom je de afspraak niet na bent gekomen, is niet de verantwoordelijkheid nemen.

Maak afspraken waarbij de wie, de wat en de wanneer duidelijk zijn. Ga alleen afspraken aan waarop je IQ, EQ en BQ hardop JA zeggen. Doe je dat niet, dan krijg je afspraken die je niet wilt doen, die je veel energie kosten, die je half gaat doen of die je niet gaat doen met alle negatieve gevolgen van dien.

Tot slot

Ik hoop dat je iets hebt gehad aan deze samenvatting. Heb je waardevolle aanvullingen of verdieping? De comments staan open.

Dank aan Roelinda voor de taalcheck van dit schrijven.